Opvolging van waterverbruik en kosten

Wat is het?

Het opvolgen van waterverbruik en -kosten maakt het mogelijk om het waterverbruik en de bijhorende uitgaven te verifiëren en eventueel bij te sturen. Hoewel de belangrijkste toepassing leidingwater is, kan het ook worden uitgebreid naar andere soorten water, zoals regenwater. Dit geldt ook voor warm water voor huishoudelijk gebruik, dat wordt geproduceerd uit koud leidingwater.

Deze controle kan verschillende aspecten omvatten: het verbruikte watervolume, het ogenblikkelijke debiet of de beschikbare hoeveelheid water, vooral bij gebruik van een regenwatertank. Maar ook de bijhorende kosten. Hiervoor moet je systemen opzetten om gegevens van de installatie te verzamelen. Dit laat toe om de installatie op te volgen (monitoring) en historische data te analyseren (gegevensanalyse).
Het combineren van monitoring met gegevensanalyse biedt een reeks voordelen. Een van de meest interessante is de mogelijkheid om het verbruik te vergelijken over verschillende perioden of met dat van andere gebruikers in vergelijkbare omstandigheden . Een andere vrij geavanceerde functie is de automatische detectie van anomalieën in het waterverbruik, waardoor het mogelijk wordt om snel significante afwijkingen van normale verbruikspatronen te identificeren.

Dit monitoring- en analysesysteem maakt een efficiënt en zuinig beheer van water mogelijk en dus ook van de energie die wordt gebruikt om sanitair water te verwarmen.
Uiteindelijk zijn deze systemen uitgerust met een gebruikersinterface die gemakkelijk toegang biedt tot de verschillende monitoringsgegevens, analyseresultaten en bijbehorende kosteninformatie (zie Figuur 1).

Figuur 1 : Voorbeeld van een dashboard voor het monitoren en analyseren van het waterverbruik [Bron: SWDE – easyCONSO Webinair 9/11/2023]

Hoe werkt het?

De implementatie van een gecombineerd systeem voor het monitoren en analyseren van het waterverbruik en de bijbehorende kosten verbetert het inzicht in het waterverbruik in het gebouw. Afhankelijk van de specifieke kenmerken van het gebouw en het type systeem dat is geïnstalleerd, is het mogelijk om de kennis van het waterverbruik in het gebouw te verfijnen, waardoor het beheer van waterbronnen wordt geoptimaliseerd, kosten worden verlaagd en duurzaam watergebruik wordt bevorderd.

Voor de gebruiker wordt het begrijpen van het waterverbruik in het gebouw vergemakkelijkt door een visuele weergave van het verbruik, de omzetting ervan in geldwaarde en de integratie van relevante voorbeelden via een intuïtieve interface. Deze aanpak, die verbruiksgegevens omzet in concrete financiële informatie, maakt de impact van watergebruik tastbaarder en makkelijker te begrijpen dan eenvoudige volumecijfers. Door deze informatie visueel toegankelijk en begrijpelijk te maken, stimuleert de interface gebruikers tot meer waterefficiënt gedrag.

Tegelijkertijd bieden deze systemen een aantal voordelen voor het gebouwbeheer. Eerst en vooral maken ze een duidelijke opvolging van het waterverbruik van het gebouw in de loop van de tijd mogelijk. Ze maken het ook gemakkelijker om problemen te identificeren, zoals abnormaal verbruik of onverwachte pieken in het verbruik.

Door waarschuwingen te genereren wanneer potentiële problemen worden gedetecteerd, maken deze systemen snelle en effectieve interventie mogelijk, zoals inspectie, onderhoud of reparatie van sanitaire installaties, wat kan leiden tot aanzienlijke besparingen. Wanneer een lek wordt gedetecteerd, bieden sommige systemen geavanceerde diagnosefuncties om de efficiëntie van interventies te verbeteren. Daarnaast draagt een gedetailleerdere analyse van het waterverbruik bij aan beter geïnformeerde strategische beslissingen over de vervanging of modernisering van bestaande water gebruikende apparatuur.

In gevallen waar water lokaal wordt opgevangen (bv. regenwater of hergebruik van grijs water), maakt het monitoren en analyseren van het verbruik het mogelijk om het deel dat zelf wordt verbruikt te bepalen, evenals de besparingen op drinkwater die worden bereikt dankzij deze andere bronnen.

Tot slot zorgt de installatie van speciale meters op warmwatercircuits voor een betere zichtbaarheid van het verbruik. Dit kan helpen om afwijkingen of overconsumptie op te sporen en te corrigeren, wat besparingen oplevert. Dit draagt niet alleen bij aan duurzamer waterbeheer, maar kan ook het energieverbruik verlagen dat nodig is om dat water op te warmen. Minder warmwaterverbruik betekent immers minder energieverbruik.

Vereiste technologie

Het doel van moderne watermonitoringtechnologieën is om real-time (op het moment zelf) toegang te bieden tot het waterverbruik via een digitaal hulpmiddel. Deze monitoring verloopt in drie stappen, te beginnen met het verzamelen van verbruiksgegevens. Hiervoor bestaan verschillende benaderingen, elk aangepast aan verschillende soorten watermeters.

De eerste techniek bestaat uit het installeren van een gegevensverzamelingssysteem op een bestaande meter. Dit maakt gebruik van een sensor die aan de meter is bevestigd om de informatie vast te leggen. In combinatie met een datalogger slaat de sensor de waarden op die door de meter worden weergegeven. Deze methode is ideaal voor traditionele mechanische meters, omdat deze gedigitaliseerd kunnen worden zonder dat ze moeten worden vervangen.

  

Figuur 2 : Voorbeeld van een sensor op een mechanische meter (rechts) en de datalogger die de gegevens draadloos ophaalt en verstuurt (links) [Bron: SWDE – easyCONSO Webinair 9/11/2023]
De tweede techniek maakt gebruik van digitale meters. In tegenstelling tot traditionele mechanische meters zijn deze digitale meters speciaal ontworpen om verbruiksgegevens automatisch in digitale vorm te registreren. In Vlaanderen worden alle watermeters geleidelijk vervangen door deze digitale modellen (zie “Meer informatie”).

De tweede stap betreft de gegevensoverdracht. Dit kan op twee manieren. De eerste maakt gebruik van een draadloze verbinding. Bij dit type transmissie verzendt de datalogger of digitale meter de gegevens draadloos door met behulp van verschillende technologieën zoals SMS of mobiele data. Deze methode is wijdverspreid vanwege het installatiegemak en de flexibiliteit.

  

Figuur 3: Voorbeeld van een digitale watermeter [Bron: HYDROSONIC- www.bmeters.com]

De tweede methode maakt gebruik van een bekabelde verbinding. Hier zorgt een verbindingspoort op de datalogger of digitale meter ervoor dat gegevens rechtstreeks kunnen worden opgehaald. Deze optie is vooral nuttig voor toepassingen die integratie met andere systemen of software vereisen, waardoor een meer gepersonaliseerde monitoring en analyse van het waterverbruik mogelijk wordt.

In het algemeen bieden moderne systemen de flexibiliteit om te kiezen tussen deze twee manieren van gegevensoverdracht. De draadloze verbinding heeft vaak de voorkeur vanwege de eenvoud en efficiëntie, terwijl de bedrade verbinding meer geavanceerde integratie- en aanpassingsmogelijkheden biedt en bepaalde moeilijkheden met draadloze verbindingen (kelder, grote afstand, dikke muren, …) kan opvangen.

Met deze twee transmissiemethoden kunnen gegevens naar een opslagomgeving worden gestuurd, wat in de meeste gevallen een server zal zijn. Vanuit deze opslagomgeving is het dan mogelijk om de gegevens  te analyseren en vervolgens beschikbaar te stellen voor raadpleging.

Als de gegevens een voldoende nauwkeurige resolutie hebben (in de orde van een minuut), is het mogelijk om het verbruik vrij nauwkeurig te analyseren en afwijkingen op te sporen, zoals een waterlek.

In de derde stap van het proces worden de verzamelde gegevens en de resultaten van de analyse weergegeven. De meeste huidige systemen bieden gebruikersinterfaces om toegang te krijgen tot deze informatie. Deze interfaces kunnen de vorm hebben van een bedieningspaneel, een applicatie voor smartphones of tablets, of een webpagina. Om gegevens toegankelijk te maken via een webpagina of een applicatie, moeten ze worden opgeslagen op een server. De soorten gegevens die beschikbaar zijn, en de manieren waarop ze kunnen worden geraadpleegd en geanalyseerd, variëren afhankelijk van de leverancier van het systeem, en dus over het algemeen van de waterleverancier. De visuele interfaces tonen een verscheidenheid aan informatie, maar omvatten altijd het waterverbruik. Er kunnen ook andere gegevens worden weergegeven, zoals de kosten van dit verbruik, waarschuwingen in het geval van een waterlek, de mogelijke oorzaken van lekken en het volume en de kosten van waterverlies als gevolg van deze lekken. Sommige watermeters hebben een geïntegreerd scherm dat direct waarschuwingen weergeeft bij onregelmatigheden, zoals waterlekken, zonder dat er een extern gegevensdisplaysysteem nodig is.

In de derde stap van het proces worden de verzamelde gegevens en de resultaten van de analyse weergegeven. De meeste huidige systemen bieden gebruikersinterfaces om toegang te krijgen tot deze informatie. Deze interfaces kunnen de vorm hebben van een bedieningspaneel, een applicatie voor smartphones of tablets, of een webpagina. Om gegevens toegankelijk te maken via een webpagina of een applicatie, moeten ze worden opgeslagen op een server. De soorten gegevens die beschikbaar zijn, en de manieren waarop ze kunnen worden geraadpleegd en geanalyseerd, variëren afhankelijk van de leverancier van het systeem, en dus over het algemeen van de waterleverancier. De visuele interfaces tonen een verscheidenheid aan informatie, maar omvatten altijd het waterverbruik. Er kunnen ook andere gegevens worden weergegeven, zoals de kosten van dit verbruik, waarschuwingen in het geval van een waterlek, de mogelijke oorzaken van lekken en het volume en de kosten van waterverlies als gevolg van deze lekken. Sommige watermeters hebben een geïntegreerd scherm dat direct waarschuwingen weergeeft bij onregelmatigheden, zoals waterlekken, zonder dat er een extern gegevensdisplaysysteem nodig is.

  

Figuur 4 : Voorbeeld van een visuele interface voor waterverbruik [Bron: SWDE – easyCONSO Webinair 9/11/2023]

Naast privésystemen van derden worden deze verschillende systemen meestal aangeboden door de waterdistributiemaatschappij (met name Water-link, Farys en De Watergroep in Vlaanderen en SWDE in Wallonië). In de meeste gevallen zorgen deze systemen ervoor dat je je verbruiksindex niet meer handmatig hoeft in te voeren, aangezien alle informatie draadloos en automatisch wordt doorgestuurd naar de distributiemaatschappij en kan worden geraadpleegd via een online portaal.

Aandachtspunten

Om je waterverbruik bij te houden, begin je met de algemene watermeter. Om deze monitoring te verfijnen, kunnen meters worden toegevoegd op verschillende punten in de installatie, wat helpt om het inzicht in het waterverbruik te verbeteren en om afwijkingen gemakkelijker te detecteren, vooral in grote installaties. Er kunnen ook meters worden toegevoegd voor specifieke apparatuur. Voor een effectievere lekdetectie is er ook specifieke apparatuur die wordt gepresenteerd in de fiche over Lekdetectie.

Waterverbruiksmonitoringdiensten die door distributiemaatschappijen worden aangeboden, omvatten meestal het hele proces, van de installatie van meters of sensoren tot de transmissie en verwerking van gegevens, met eenvoudige toegang via een online platform of mobiele applicatie. Deze geïntegreerde oplossingen zijn ontworpen voor eenvoudige implementatie. Hun toepassingsgebied is echter vaak beperkt tot het monitoren en analyseren van het totale waterverbruik van het gebouw, gebaseerd op gegevens van de hoofdmeter. Ze zijn daarom over het algemeen niet ideaal voor het nauwkeurig monitoren van het verbruik van individuele apparaten en circuits.

Om deze beperking te omzeilen en de bewaking en analyse van het waterverbruik van je gebouw te verfijnen, is het mogelijk om extra apparatuur te integreren op verschillende punten in de waterinstallatie van het gebouw. Deze kunnen dan met elkaar worden verbonden via gebouwbeheersystemen (GBS) of domotica-oplossingen, waardoor een meer gedetailleerde en gepersonaliseerde analyse van het waterverbruik mogelijk wordt. Dit kan worden gedaan als aanvulling op het systeem dat wordt aangeboden door de waterdistributiemaatschappij, indien van toepassing.

In tegenstelling tot energie is het inschatten van de kosten van water relatief eenvoudig omdat het momenteel niet afhankelijk is van een fluctuerende markt, met tarieven die dagelijks kunnen veranderen. In de gebruikersinterfaces die door waterleveranciers worden aangeboden, is het gebruikelijk om een directe schatting van de waterkosten in euro’s op de rekening te vinden. Bovendien zijn bepaalde systemen die waterlekken analyseren of anomalieën detecteren in staat om het financiële verlies als gevolg van deze problemen te kwantificeren.

Tot slot levert de installatie van waterbeheersystemen, volgens gegevens van SWDE, aanzienlijke besparingen op. Aanvankelijk werd vastgesteld dat bestaande lekken 22% van het totale waterverbruik voor hun rekening namen. Dit cijfer geeft aan hoe groot de waterverspilling was voordat er werd ingegrepen. Nadat deze lekken waren hersteld, werd een verbetering waargenomen, maar er waren nog steeds 19% van de meters die voortdurend lekken meldden. Deze statistieken tonen het potentieel van deze waterbeheersystemen aan om lekken op te sporen en te verminderen, wat leidt tot een zuiniger en milieuvriendelijker beheer van deze vitale bron.

Meer gepersonaliseerde monitoring en analyse van waterverbruik

Zoals uitgelegd in het vorige hoofdstuk, kun je een gebouwbeheersysteem (GBS) of een domotica systeem gebruiken om de monitoring en analyse van het waterverbruik van een gebouw te verfijnen en te personaliseren. 

Deze kunnen worden gebruikt om gegevens op een gepersonaliseerde manier op te halen, op te slaan en te verwerken. Digitale meters hebben meestal een poort voor het aansluiten van toepassingen van derden die het waterverbruik analyseren en afwijkingen kunnen detecteren. 

Deze geavanceerde systemen maken het gemakkelijk om de extractie, opslag en verwerking van gegevens over waterverbruik te personaliseren. Dankzij hun mogelijkheid om verbinding te maken met toepassingen van derden, spelen moderne digitale meters en dataloggers een belangrijke rol bij het analyseren van het verbruik en het detecteren van afwijkingen. 

Laten we als concreet voorbeeld eens kijken naar het monitoren van het waterverbruik van een gebouw. We kunnen een apparaat installeren dat het watervolume in een regenput kan meten en deze informatie via een server of rechtstreeks doorstuurt naar een gebouwbeheersysteem (GBS) of een domotica systeem. Deze gegevens kunnen dan worden bekeken en geanalyseerd en kunnen worden geïntegreerd in een breder beheersysteem.

Meer informatie

Webpagina’s met uitleg over de overgang naar digitale watermeters in Vlaanderen:

Pagina met uitleg over de prijsstructuur voor leidingwater in :

Meer informatie over hoe watermeters werken:

Meer informatie over waterlekken en digitale meters:

De easyCONSO service van SWDE voor het digitaal volgen en beheren van het verbruik:

Info fiche over lekdetectie: